Dit kunstwerk is een hulde aan een romanschrijver uit de wereldliteratuur, namelijk Honoré de Balzac. In 1891 kreeg hij de opdracht van de Société des Gens de Lettres om in 18 maanden een “monument Balzac” te ontwerpen. Om tot dit meesterwerk te komen, werkte Rodin er echter vijf jaar (1892-1897) aan. Net 20 jaar voor zijn dood beëindigt hij dit werk. Rodin maakte tal van ontwerpen aan de hand van studies, oude portretten, schilderijen en tekeningen. Hij voerde ook een studie naar mensentypes uit Balzac’s streek Touraine. Daarnaast nam hij het literaire oeuvre van Balzac nog door. Zo creëerde Rodin maar liefst 39 werken voor de definitieve versie. Maar tegelijkertijd ontstond er een hevig dispuut rond het werk.
De eerste reacties van het kunstwerk zijn nauwelijks positief te noemen. Eerst werd het beeld afgewezen door de Societé des gens de lettres. Deze particuliere vereniging in Frankrijk met als doel de algemene belangen van auteurs te beschermen vond de structuur onbehouwen en zag het object als een ruw onafgewerkt ontwerp. Daarna meldde ook Balzac zelf dat de creatie tegenviel. Latere kunstenaars zoals Pablo Picasso, André Masson, André Derain en Albert Marquet namen het meesterwerk als een voorbeeld. Nu beschouwt men het werk als een sleutelmoment in de moderne beeldhouwkunst en wordt het geprezen omwille van zijn kracht en technische hoogstand.
Dit bronzen kunstwerk kan je bewonderen op de Boulevard Raspail te Parijs, in het openluchtmuseum Middelheim in Antwerpen en in de tuin van het Van Abbemuseum in Eindhoven.
Het kunstwerk dat ik heb bekeken, is niet het origineel, maar een kopie van Alexis Rodier. Hij was een ijzergieter te Parijs. Het werk behoort toe aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen. Het Middelheimmuseum heeft het in bruikleen. Op de laatste bladzijde kan u ook nog een map bekijken met de exacte plaats van het werk in het park.
Bespreking kunstwerk
De eerste keer dat ik deze creatie zag, dacht ik aan een imposante heer die neerkijkt op het grasperk met andere (minderwaardige) kunstwerken.
I. Materiële en technische aspecten
De afmetingen van dit object bedragen 120 cm (breedte) op 140 cm (diepte) op 273 cm (hoogte). Het beeld bestaat uit metaal meer specifiek brons, maar is wel hol (kopie door Alexis Rodier). Dit harde materiaal werd waarschijnlijk gegoten in een vorm, omdat het metaal moeilijk bewerkbaar is. Het oppervlak is nog ruw, zeker niet egaal en glad. Dit past dus helemaal bij zijn stijl. Het ruwere oppervlak heeft een verticale uitwerking, verticale toetsen, zodat het kunstwerk nog groter lijkt dan in de werkelijkheid.
II. Beeldtaal
De kleur van het kunstwerk is de natuurlijke kleur van brons. Oorspronkelijk zag het kunstwerk er dus geelgroen uit, maar door corrosie ontstaat een groene oxide laag. Deze natuurlijke kleuren maken dus deel uit van de tertiaire kleurengroep. Deze kleuren corresponderen dus zeker niet met de natuurlijke kleur van de persoon Balzac. De groene kleur komt overeen met rust en zekerheid.
III. Vorm
Dit kunstwerk behoort tot de fysioplastische kunst en is dus figuratief. De vormkarakters zou ik omschrijven als realistisch. De vormen zijn organisch, want organisch betekent een vorm die gebaseerd is op planten, dieren of mensen. De persoon ziet er uit zoals een regeringsleider/dictator die een toespraak houdt en neerkijkt op het volk. Hij komt zeer statisch over. De grote mantel doet mij denken aan belangrijke (Russische) regeringleiders die een bepaalde macht hebben.
IV. Compositie
Het werk toont zeer verticaal. De richtingslijnen en plooilijnen op de mantel bevestigen dit. Daardoor krijg je een statische en rustige, maar zeer zware indruk. Het contrast wordt eigenlijk gecreëerd door de persoon die het object bekijkt. Je krijgt namelijk een groot-klein contrast door de kleine persoon en het zeer grote kunstwerk. Ritme heb ik niet ontdekt.
Het driedimensionale werk maakt het mogelijk om hier rond te kunnen lopen. Het silhouet verandert daarentegen niet. Eenmaal je de voorzijde hebt gezien, kon ik de achterzijde al voorspellen. Deze is in dezelfde stijl gemaakt en zo min of meer hetzelfde. Het beeld bevindt zich op een sokkel die je op sommige foto’s ook kunt zien. Het beeld heeft ook nog een voetstuk. Het totale beeld hebben ze dan nog op die sokkel geplaatst. De sokkel bestaat uit blauwe steen en is bezet met kleine steentjes. Deze meet ongeveer 1,50 m hoog en het voetstuk is ongeveer 15 cm hoog.
V. Inhoud
Deze verwijzing naar een persoon, legende en groot voorbeeld roept toch een koude en statige sfeer op. Het doet mij denken aan een Russische tsaar. Controversieel zou je hier koning Albert op kunnen plaatsen, want hij is een zeer warm en vriendelijk persoon. Ik vind het kunstwerk vrij eenduidig en simpel. Voor mij is het “slechts” een eresymbool voor Honoré de Balzac.
Het kunstwerk maakte Rodin in een impressionistische stijl en deze stijl is een reactie op het classicisme. Bij dit kunstwerk zag ik nog een kleine verwijzing naar deze stijlstroming, want Balzac staat met zijn rechtervoet voor zijn linkervoet. Dit doet mij dan denken aan de vele naakte standbeelden van atletische figuren. Op hetzelfde grasveld staat nog een beeld van Rodin “Bronzen tijdperk”. Hiernaast kun je de verwijzing al direct waarnemen.
Dit gebeeldhouwde portret vind ik één van de betere standbeelden, want het toont niet te klassiek en gaat goed op in de natuur. Het beeld staat daar perfect op zijn plaats. De uitwerking is fantastisch.
3. Kunstenaar
I. Biografie
August Rodin is geboren in Parijs op 12 november 1840 en gestorven te Meudon op 17 november 1917. Deze Franse beeldhouwer deelde zijn ganse leven met Rose Beuret, maar hij trouwde slechts drie weken voor haar dood met haar.
Na een armoedige jeugd gaat hij op zijn vijftiende naar Ecole impériale de dessin (la Petite Ecole). Daar krijgt hij les van enkele meesters waaronder Jean-Baptiste Carpeaux. Daarna probeert hij een toelating te bemachtigen voor École des Beaux Arts, maar drie keer wordt hij door de jury afgewezen omwille van zijn te vrijpostige ontwerpen.
Dankzij zijn enorme handigheid, kan hij echter gaan werken bij decorateurs om geld bij te verdienen. Hij beeldhouwt nog enkele bustes van belangrijke personen in zijn leven zoals zijn vrouw.
Ook in 1864 blijven de tegenslagen aanhouden. Hij waagt namelijk een eerste inzending voor het Salon, een grote Franse kunsttentoonstelling, met het kunstwerk Homme au nez cassé (De man met de gebroken neus). Daarna verzorgt Louis Carrier-Belleuse, een Franse schilder en beeldhouwer, zijn levenssituatie, maar zijn carrière is hier niet echt mee gediend.
Van 1870 tot 1878 verblijft hij in Brussel bij Carrier-Belleuse. In 1875 krijgt zijn leven een echte wending. Rodin reist naar Italië en daar ontdekt hij het licht bij de Renaissance-werken van Michelangelo. Na de terugkeer naar Brussel laat hij zijn inspiratie los en begint de strijd tegen de officiële kunst. l’Age d’airain is zijn eerste resultaat. Hierna beeldde hij zijn werken altijd kleiner of groter dan de werkelijkheid uit.
In 1870 krijgt hij uiteindelijk zijn eerste bestelling. Met dit kunstwerk krijgt zijn naam ineens een enorme faam mee. Hij werkt zes jaar aan meer dan 200 beelden voor deze Porte de l’Enfer (De Hellepoort). Ook de bekende beelden De Kus en De Denker behoren tot dezelfde groep en zijn beide geïnspireerd door de Divina Comedia van Dante (Italiaanse dichter, schrijver en kortstondig politicus).
De Burgers van Calais kent waarschijnlijk iedereen en kopieën hiervan staan in twaalf verschillende steden.
Drie jaar na De Burgers, in 1889, creëert hij het monument Victor Hugo en daarna nog het monument Président Sarmiento voor Buenos Aires. De internationale loopbaan van Rodin kent hiermee vele hoogtepunten.
Dertien jaar, tussen 1879 en 1892, onderhoudt hij een liefdesaffaire met de 24 jaar jongere leerlinge Camille Claudel.
II. Stijl
Rodin leefde vooral in de 19e eeuw en is een beeldhouwer van/uit het impressionisme. Het impressionisme ontstond in Frankrijk, de thuishaven van Rodin. Hij gebruikte regelmatig de natuur om zijn werk levendig eruit te laten zien. Zijn werk valt op door het onregelmatige oppervlak, waarop de lichtval schitteringen veroorzaakt. Deze schitteringen geven het beeld beweeglijkheid. Dit effect was niet waar hij naar streefde. Met deze manier van tentoonstellen probeerde Rodin de stappen van de sculptuur te laten zien. Zoals de schilders hun werk opbouwden uit kleur- en lichtvlekken, zo bouwde Rodin zijn beelden uit klei en brons. Door het zichtbaar worden van het maakproces, wist Rodin het tijdelijke aspect in zijn werk naar voren te laten komen. Nog een kenmerk van impressionisme in de beeldhouwkunst is de opvatting dat de kunst autonoom is, de vorm en bedoeling zijn een eenheid en de kijker kan zien hoe het werk gemaakt is. Daardoor lijkt het soms zo dat het kunstwerk niet af is.
Naast de ontelbare sculpturen tekende hij een indrukwekkend aantal vlugge schetsen, tekeningen en al of niet gerehausseerde aquarellen, veelal met een verwarrend erotisme, zodat sommige critici hem seksueel geobsedeerd noemden.
III. Musea
De belangrijkste musea waar de beelden van Rodin staan tentoongesteld bevinden zich in Parijs (Musée Rodin), Philadelphia (verspreid over verschillende musea) en Meudon (vele gipsen beelden)
